Tuesday, 24 October 2023

Ramleela has eight of the 15 roles being played by Muslims on stage


 How a Small Town in UP Is Bridging Cultures Through Ramleela

For the past 51 years, the Ramleela in Bakshi Ka Talab has been breaking religious barriers, with Muslim artists playing the role of Lord Rama, Laxman, Sita, Janak, Dasharath, and many others.


How a Small Town in UP Is Bridging Cultures Through Ramleela

Bakshi ka Talab Ramleela troop. Photo: Bakshi ka Talab Ramleela Samiti


Aman

Aman

CULTURESOCIETY













In Bakshi Ka Talab, a small town 30 kilometres away from Lucknow, the call of azaan (an Islamic call to prayer) echoes through the air. It is time for namaz, and Salman Khan bows down with devotion. He completes his prayer and dons his cap.


Interestingly, the adjacent area is abuzz with the rehearsal for Ramleela, where everyone is awaiting Khan’s arrival. Khan plays the role of Lord Rama. He takes the stage to act in a scene where he engages in a conversation with Lord Parashuram. In his opening dialogue, he says, “Shiv dhanush todne wala bhi, Koi Shiv pyaara hi hoga, Jisne aisa apraadh kiya, Wo daas tumhara hi hoga (The one who broke Lord Shiva’s bow, must be someone beloved to Shiva; and for doing such a thing, that devotee must be yours.)


For the past 51 years, the Ramleela in Bakshi Ka Talab has been breaking religious barriers, with Khan playing the role of Lord Rama.


This tradition was started in 1972 by the then gram pradhan, Maikulal Yadav, and his friend, Muzaffar Hussain.


In this Ramleela, Muslims perform various roles such as Lord Rama, Laxman, Sita, Janak, Dasharath, and many others. Just as Khan portrays the character of Lord Ram, Suhail Khan takes on the role of Laxman, while Farhan Ali portrays Sita. Bharat is played by Suhel Khan, and Sher Khan embodies the character of Janak. Even the role of young Ram is portrayed by Abdul Hasan.


Salman Khan has been part of this Ramleela for the last 12 years. And it has been seven years since he has been performing on stage as Lord Rama.



“When I wear the crown and dress as the king of Ayodhya, an aura of devotion envelops the scene. People feel that Lord Rama is physically present before them. Men, women, and children shower flowers and seek blessings by touching my feet. During these moments, people seem to forget my real identity and perceive me as Lord Rama. Experiencing this atmosphere fills me with a profound sense of divine happiness and makes me feel as if I have embodied Lord Shri Ram, a rare feeling, I may not experience elsewhere.”


“If people in a small town like Bakshi ka Talab can coexist with brotherhood and solidarity, why do some individuals attempt to spread hatred across the entire country,“ says Salman Khan, who is a gym trainer.


Twenty-year old Sahil Khan, a student, who plays the role of Laxman, joined the Ramleela when he was nine years old. “When I was a child, this tradition piqued my curiosity. Initially, I had started to play the roles of Bharat, Shatrughan, etc., but as time passed, I started getting more important roles, and eventually got to play the role of Laxman.”


Though he plays the role of Laxman, Sahil holds Lord Ram in unparalleled esteem. “Lord Ram was ‘Maryada Puroshottam’ (embodiment of the ideal man), who did not bat an eyelid before setting off on his 14-year exile in the forest, in pursuance of his father Dasharath’s wish,” he says.



From Right to left – Suhail Khan as Lakshman, Salman Khan as Lord Ram, Sujeet Yadav as Suryadev and Ajay Maurya (side artist). Photo: Bakshi ka Talab Ramleela Samiti


Salman and Sahil together create an atmosphere that unites people in devotion, transcending religious barriers. “Religious tensions between Hindus and Muslims are increasing in the country, but when I am in Bakshi Ka Talab, none of that hatred is perceptible. My family and the audience have been nothing but supportive, showering all their praise and encouragement,” says Sahil Khan.


Thousands of people gather to witness this unique Ramleela. Sanjeev Shukla, 55, a resident of Bakshi Ka Talab, says, “When I was a child, my father used to bring me to watch Ramleela. Now I bring my son to watch it. We feel a great sense of joy that our god is being respected and played by the people from other faiths also.”


The director of this Ramleela is Mohammad Sabir Khan. He has been associated with it in various capacities for 49 years. He started directing Ramleela in 1990. “As a child, I used to watch Ramleela and longed to be part of it. Then I began this journey with the role of Jatayu and gradually started directing it.”



Mohammad Sabir Khan. Photo: Aman Khan


As Sabir Khan shares insights with this scribe, rehearsals are underway. He advises Salman Khan that his facial expressions should reflect Lord Ram’s calm demeanor.


“There was just one occasion when I encountered some objection  to my participation in Ramleela. That was when I got married, and my in-laws raised concerns. I invited them to see our Ramleela first hand, and that became a turning point for them as they watched thousands of people applauding and praising my performance,” he says.


This Ramleela has seen many interesting phases.


Videsh Pal Yadav, son of Maikulal Yadav, who was the founder member of Ramleela organising committee, shares an interesting anecdote. “Once, Ramzaan (the holy month of fasting for Muslims) and Navratra (a Hindu festival) had coincided. We were worried about how we would manage Ramleela because most of our Muslim artists would be observing Roza (fasting),” he recounts.


He said that none of them allowed their fasting to disrupt the smooth flow of the rehearsals.


He added, “On the final day, they [the artists] broke their fast (Iftaar) on the stage itself, just before starting the programme to ensure that there was no interruption in the performance.”


An old connection


In Lucknow, the tradition of a Muslim connection with Ramleela has deep roots. In the 1780s, Lucknow’s fourth nawab, Asaf-ud-Daula, donated 6 acres of land to establish a Ramleela ground in the Aishbagh locality, where the annual Ramleela has been held ever since.


According to Aditya Dwivedi, secretary of the Aishbagh Ramleela Samiti, “This is one of the most renowned Ramleela in India. It was started by Goswami Tulsidas in the 16th century. In the beginning, Sadhus used to perform Ramleela here. However, during the era of the Nawabs, many Nawabs began attending Ramleela, and they were so fond of it that they used to take care of the expenses.”


Even today, many Muslims actively participate in the Aishbagh Ramleela.



Aishbagh Ramleela. Photo: Aman Khan


Syed Shamshur Rahman Naved has been the dance director of the Aishbagh Ramleela since 2006. He is responsible for choreographing the dance sequences throughout the 10-day-long ritual.


During a significant scene portraying the marriage of Lord Ram and Sita, an atmosphere of joy prevails as Sita holds the varmala (garland). In the background, the song ‘Shri Raghubar Komal Kamal Nayan Ko, Pehnaao Jaimaala‘ plays, and as Sita advances with the garland, everyone joins in the celebratory dance. Naved has played a crucial role in teaching the dance steps for this enchanting sequence.



Aishbagh Ramleela. Photo: Aman Khan



Syed Shamshur Rahman Naved giving directions to the Ramleela artists. Photo: Aman Khan


“My Muslim identity has never been an obstacle. The Ramleela Samiti has always been supportive, even in the face of occasional criticism from some who question a Muslim’s participation in a stage performance of a Hindu mythological epic. But such criticism has never posed any hurdle.”


Naved takes pride in his association with the Ramleela performance. “Whenever I step onto any stage, there’s a special announcement for me, and that is a moment of great pride,” he says.


Not only in Lucknow but in Inhauna, a small town in Lucknow’s neighbouring Raebareli district, a Muslim family has been hosting a Ramleela and Dussehra fair for the past 156 years. In 1867, the local talukdar, Chaudhary Sharfuddin, started a Dussehra fair with Ramleela as its central attraction. Today, the sixth generation of Sharfuddin continues the legacy, established by their ancestors. The fair is organised under the patronage of Sharfuddin’s descendants, Chaudhary Wahaj Akhtar and Chaudhary Mohd Shuja.



Inhauna Ramleela. Photo: Chaudhary Mohd Shuja


While members of the Chaudhary family have dispersed across the globe, residing in different parts from Dubai to Mumbai, Delhi to Lucknow, when it comes to Dussehra, they all reunite in Inhauna, regardless of their locations, to celebrate and manage the Dussehra fair and Ramleela, every year.



Inhauna Ramleela. Photo: Aman Khan


“The response to the Dussehra fair is tremendous; it is eagerly awaited, and people count the days throughout the year. Both Hindu and Muslim families attend the fair in large numbers. Even Muslim women, wearing burqas, attend our Ramleela with their families,” says Chaudhary Mohd Shuja, a current scion of this family.


“The idea of organising this fair and Ramleela is nothing extraordinary. It comes naturally to us and is an integral part of our family tradition which is part of the unique ‘Ganga-Jamuni’ culture of this Avadh region. Even this year’s Ramleela has eight of the 15 roles being played by Muslims on stage,” says Mohd Shuja.












Thursday, 12 October 2023

Muslim Declaration - Telangana Salim Pasha

 #ఆత్మగౌరవ_పతాక_ముస్లిం_డిక్లరేషన్ ☘️

తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడ్డ తర్వాత రాష్ట్రంలోని అన్ని వర్గాలతో పాటు, ముస్లిం సమాజం కూడా బాగుపడుతుందని, జనాభా దామాషా ప్రకారం తమకు అభివృద్ధి, సంక్షేమ ఫలాలు, రాజకీయ ప్రాతినిధ్యం దక్కుతాయని ముస్లింలు ఆశించారు. కానీ గత పదేళ్ల బీఆర్ఎస్ పాలనలో ఆ ఆశలన్నీ అడియాశలయ్యాయి. దానికి విరుగుడుగా రేపు భవిష్యత్తు ఎన్నికలలో ముస్లిం మైనారిటీల రాజకీయ, ఆర్థిక, సామాజిక సమస్యలు ఏమిటి? వాటికి పరిష్కారాలు ఏమిటి? రాజకీయ పార్టీలు ముస్లిం సమాజ సంక్షేమం, అభివృద్ధి కొరకు ఎలాంటి చర్యలు చేపడితే పేద ముస్లింలు బాగుపడతారు? తదితర అంశాలపై తెలంగాణ ఉద్యమంలో క్రియాశీలకంగా పాల్గొన్న ముస్లిం ఆలోచనాపరులుగా, అనేక ధఫాలుగా మాకు మేమే ఒక అంతర్మథనం, మేథోమథనం చేసుకొని ‘ముస్లిం డిక్లరేషన్’ పేరు మీద ఒక డాక్యుమెంట్ రూపొందించుకున్నాం. ఇలా రూపొందిన ‘తెలంగాణ రాష్ట్ర ముస్లిం డిక్లరేషన్ 2023’ అనేది ముస్లింల అస్తిత్వ పోరాటంలో ఒక భాగం.

 

తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడితే ముస్లింల జీవితాలు బాగుపడతాయని ముస్లింలు నమ్మారు. ఉద్యమంలో క్రీయాశీలకంగా పాల్గొన్నారు. రాష్ట్రం కోసం ప్రాణ త్యాగాలు కూడా చేశారు. కానీ గత పదేళ్ల బీఆర్ఎస్ పాలనలో ముస్లింలకు దక్కాల్సినంత సామాజిక న్యాయం దక్కలేదు, సరైన రాజకీయ ప్రాతినిధ్యం లభించడం లేదు. పైగా రోజురోజుకు ఉన్న కాసింత రాజకీయ ప్రాతినిధ్యం కూడా తగ్గిపోతుంది. ప్రస్తుతం అధికార బీఆర్ఎస్ పార్టీలో ఒక్కరే ముస్లిం ఎమ్మెల్యే, ఒక్కరే ముస్లిం ఎమ్మెల్సీ ఉన్నారు. జిల్లాలలో ముస్లింల రాజకీయ ప్రాతినిధ్యం తగ్గిపోతున్నది. అందుకే హైదరాబాదు పాతబస్తీ మినహాయించి, జిల్లాలలో ముస్లిం ఓట్ల శాతం ఎక్కువగా ఉన్న కనీసం 10 నియోజకవర్గాలలో ముస్లిం అభ్యర్థులకు ఎమ్మెల్యే టిక్కెట్లు ఇవ్వాలని డిక్లరేషన్‌లో డిమాండ్ చేస్తున్నాం. ఇక తెలంగాణలో ముస్లింలకు నామినేటేడ్ పదవులలో కూడా అన్యాయమే జరుగుతుంది. గత పదేళ్ల తెలంగాణలో ఒక్క ముస్లిం అభ్యర్థికి కూడా రాజ్యసభ స్థానం లభించలేదు. ప్రస్తుతం టీఎస్‌పీఎస్సీలో ఒక్క ముస్లిం సభ్యుడు లేడు. రాష్ట్రంలోని 11 స్టేట్ యూనివర్శిటీలకు ఒక్క వైస్ ఛాన్సలర్ కానీ, ఒక్క రిజిస్ట్రార్ కానీ ముస్లిం లేడు. అనేక రాష్ట్ర స్థాయి కార్పొరేషన్ల కూర్పులో ముస్లిం అభ్యర్థికి ప్రాతినిధ్యం ఉండటం లేదు. జిల్లా కో ఆప్షన్ సభ్యుల నియామకంలో, జిల్లా గ్రంథాలయ చైర్మన్ల నియామకంలో, మార్కెట్ కమిటీ చైర్మన్ మరియు కమిటీ సభ్యుల నియామకంలో కూడా తీవ్రమైన అన్యాయం జరుగుతుంది. పోరాడి సాధించుకున్న రాష్ట్రంలో ముస్లింలకు న్యాయం లభించడం లేదనడానికి ఇవి ఉదాహరణలు.

 

ప్రస్తుతం దళితులు, గిరిజనుల కంటే ముస్లింలు అత్యంత వెనుకబడి ఉన్నారని సచార్ కమిటీ తన నివేదికలో పేర్కొంది. బీఆర్ఎస్ ప్రభుత్వమే వేసిన సుధీర్ కమిషన్ కూడా తన నివేదికలో దాదాపు ఇదే విషయాన్ని తేల్చి చెప్పింది. అయినా బీఆర్ఎస్ ప్రభుత్వంలో ముస్లింల పేదరికాన్ని రూపుమాపడానికి ఒక్క ప్రత్యేక పథకం కూడా అమలు కాలేదు. గత పాలకుల లాగానే బీఆర్ఎస్ పార్టీ కూడా ముస్లింలను ఓటు బ్యాంకుగానే చూస్తుంది. ఈ ధోరణి మారాలని తెలంగాణ ముస్లిం సంఘాల జేఏసీగా ప్రశ్నిస్తున్నాం. ప్రతీ పేద ముస్లిం కుటుంబానికి ‘ముస్లిం ఎంపవర్మెంట్ స్కీం’ కింద రూ.10 లక్షల ఆర్థిక సహాయం చేసి, వారి సాధికారతకు కృషి చేయాలని డిమాండ్ చేస్తున్నాం.

 

ఇక రాష్ట్ర వార్షిక బడ్జెట్‌లో మైనారిటీ బడ్జెట్ వాటా విషయానికి వస్తే కేటాయింపులు చాలా తక్కువ. మళ్లీ ఇందులో సగం ఖర్చు చేయరు. గత పదేళ్ల బీఆర్ఎస్ ప్రభుత్వంలో మైనార్టీల సంక్షేమం కోసం కేటాయించినవి రూ.12 వేల కోట్లు అయితే, ఖర్చు పెట్టింది మాత్రం రూ.9 వేల కోట్లు. ఈ అత్తెసరు నిధులతో ముస్లింలలో ఉన్న కడు పేదరికం ఎన్ని వందల ఏళ్ళకు దూరమయ్యేను? అందుకే మైనారిటీల సంక్షేమం కోసం ప్రతి ఏటా రూ.10వేల కోట్లు కేటాయించాలని, ఈ నిధులు పూర్తిగా గ్రీన్ ఛానల్‌లో పెట్టి ఖర్చు చేయాలని డిక్లరేషన్‌లో డిమాండ్ చేస్తున్నాం. బీఆర్ఎస్ ప్రభుత్వంలో వచ్చిన మైనారిటీ గురుకులాలను స్వాగతిస్తున్నాం. కానీ శాశ్వత భవనాలు ఎందుకు నిర్మించడం లేదు? శాశ్వత టీచింగ్, నాన్ టీచింగ్ సిబ్బంది నియామకం ఎందుకు చేపట్టడం లేదు? అని నిలదీస్తున్నాం. ప్రస్తుతం బంగారు తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ముస్లిం విద్యార్థినీ విద్యార్థుల కొరకు ఒక్కటంటే ఒక్కటి కూడా పోస్ట్ మెట్రిక్ హాస్టల్ లేదు. రాష్ట్రంలోని 33 జిల్లాలలో ఒకటి ముస్లిం విద్యార్థినులకు, ఒకటి విద్యార్థుల కోసం మొత్తం 66 పోస్ట్ మెట్రిక్ హాస్టళ్లు కావాలని అడుగుతున్నాం. మేము చదువుకోవడానికి హాస్టళ్లు కావాలని అడగడం తప్పుకాదు కదా? వీటి ఏర్పాటు వల్ల ప్రభుత్వానికి అయ్యే ఖర్చు చాలా చిన్నదే. కానీ ప్రభుత్వానికి చిత్తశుద్ధి లేదు.

 

సుధీర్ కమిషన్ తన నివేదికలో రాష్ట్రంలోని ముస్లింలలో 75శాతం మంది స్వయం ఉపాధి రంగం మీద ఆధారపడి జీవిస్తున్నారని పేర్కొంది. రోడ్ల పక్కన పండ్ల బండీలు, పంక్చర్ షాపులు, పాన్ షాపులు లాంటి చిన్న చిన్న వ్యాపారాలు చేసుకొని జీవించేది వీరే. వీరికి ప్రభుత్వాల నుంచి ఎలాంటి భరోసా అందడం లేదు. కరోనా మహమ్మారి తర్వాత వీరి వ్యాపారాలు దెబ్బతిన్నాయి. అప్పుల ఊబిలో కూరుకుపోయారు. ఇలాంటి వారిని గుర్తించి, మైనారిటీ ఫైనాన్స్ కార్పొరేషన్ ద్వారా రూ.2లక్షలతో కూడిన పూర్తి సబ్సిడీ లోన్ ఇవ్వాలని డిమాండ్‌ చేస్తున్నాం. సుధీర్ కమిషన్ రాష్ట్రంలోని 43శాతం ముస్లిం కుటుంబాలకు సొంత ఇండ్లు లేవని, కిరాయి ఇండ్లలోనే జీవనం గడుపుతున్నారని పేర్కొంది. అందుకే డబుల్ బెడ్ రూం ఇళ్ల కేటాయింపులో జనాభా దామాషా ప్రకారం 12శాతం ప్రత్యేక కోటా ఇవ్వాలని అడుగుతున్నాం.

 

ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో ముస్లింలకు దాదాపు రూ.10లక్షల కోట్లు విలువ చేసే వక్ఫ్ ఆస్తులు వారసత్వంగా వచ్చాయి. ఈ ఆస్తులు గత ప్రభుత్వాల హయాంలో అన్యాక్రాంతం అయ్యాయి. తెలంగాణ రాష్ట్రం వస్తే అన్యాక్రాంతం అయిన ఈ వక్ఫ్ భూములను, ఆస్తులను తిరిగి స్వాధీనం చేసుకొని వక్ఫ్ బోర్డుకు అప్పగిస్తామని, కబ్జాకోరులను కఠినంగా అణచివేయడానికి జ్యుడీషియల్ పవర్ కల్పిస్తామని ఉద్యమ సమయంలో కేసీఆర్ ప్రకటించారు. కానీ అధికారంలోకి రాగానే ఈ హామీని తుంగలో తొక్కారు. అంతటితో ఆగక గతంలో ఏ ముఖ్యమంత్రి ధైర్యం చేయని విధంగా హజ్ హౌస్‌లోని వక్ఫ్ ఆస్తుల దస్తావేజులు ఉన్న గదిని సీజ్ చేశారు. ప్రస్తుతం వక్ఫ్ ఆస్తుల ఒరిజినల్ దస్తావేజులు ఎక్కడ ఉన్నాయో తెలియని పరిస్థితి. దీంతో కబ్జా కేసుల్లో వక్ఫ్ ట్రిబ్యునల్‍లో, కింది కోర్టుల్లో గెలిచిన కేసులను, పై కోర్టులలో వక్ఫ్ బోర్డు ఓడిపోతుంది. దీనికి కారణం ఒరిజినల్ దస్తావేజులు కోర్టుకు సమర్పించకపోవడమే. జిల్లాలలో అధికార బీఆర్ఎస్ పార్టీకి చెందిన మంత్రులు, ఎమ్మెల్యేలు అనేక చోట్ల వక్ఫ్ భూములను కబ్జాలు చేశారు. అందుకే ముస్లింలకు వారసత్వంగా వచ్చిన లక్షల కోట్ల వక్ఫ్ ఆస్తులను రక్షించాలని డిక్లరేషన్ ద్వారా అడుగుతున్నాం. వక్ఫ్ బోర్డును కమిషనరేట్ పరిధిలోకి తెచ్చి, జ్యుడీషియల్ పవర్ కల్పించాలని డిమాండ్ చేస్తున్నాం. వక్ఫ్ ఆస్తులను సరిగా పరిరక్షించి, వాటి ద్వారా వచ్చే ఆదాయ మార్గాలను పెంచాలని, ఇలా వచ్చిన ఆదాయాన్ని ముస్లింల విద్య, వైద్యం కొరకు ఖర్చు చేయాలని డిమాండ్ చేస్తున్నాం. ఇలా చేస్తే ప్రభుత్వాల మీద ముస్లింలు ఆధారపడడం తగ్గిపోతుంది. ఇలా ముస్లింల రాజకీయ, ఆర్థిక, సామాజిక అంశాలతో ముడిపడిన మొత్తం 22 డిమాండ్లను ముస్లిం డిక్లరేషన్‌లో పొందుపర్చాము.

 

ఎంతసేపూ మతతత్వ పార్టీలను బూచీగా చూపెట్టి తమను తాము సెక్యులర్‌గా చెప్పుకొనే కాంగ్రెస్, బీఆర్‌ఎస్‌లు అయితేనేమీ, ముస్లింల ప్రతినిధి అని చెప్పుకొనే ఎమ్ఐఎమ్ అయితేనేమీ గంపగుత్తగా ముస్లింల ఓట్లు తీసుకొనే ప్రయత్నం చేస్తున్నాయి. ఈ ప్రయత్నాలన్నీ ఎండగట్టడమే ముస్లిం జేఏసీ లక్ష్యం. ముస్లిం సమాజంలోని ఆలోచనాపరుల మనోభావాలను పట్టించుకోకుండా, ముస్లిం పేద వర్గాలకు ఏమీ చేయకుండా, గతంలో‌ లాగా ఈసారి 2023 ఎన్నికలలో కూడా ముస్లింల ఓట్లను గంపగుత్తగా ఎగరేసుకుపోయే చరిత్ర పునరావృతం కావద్దనేదే మా ప్రయత్నం.

 

రాబోయే ఎన్నికలలో తెలంగాణలో పోటీ చేసే ప్రధాన రాజకీయ పార్టీలన్నీ మేము రూపొందించిన 22 డిమాండ్లను అమలుచేస్తామని ప్రకటించాలి. వారి మానిఫెస్టోలో ఈ డిమాండ్లను చేర్చాలి. వీటిని అమలు చేస్తామని హామీ ఇవ్వాలి. లేదా వీటికంటే మెరుగుగా ముస్లింల అభివృద్ధి కొరకు ప్రణాళికలు రచించి అమలు చేస్తామని భరోసా ఇవ్వాలి. ఇలా చేసిన వారికే ముస్లింల మద్దతు, తెలంగాణ ముస్లిం జేఏసీ మద్దతు!

 

#సయ్యద్_సలీమ్_పాష

కన్వీనర్‌, తెలంగాణ ముస్లిం ఆర్గనైజేషన్స్ జేఏసీ

Friday, 6 October 2023

Poodoori Rajireddy - దుల్లాహి, శిర్క్

 దుల్లాహి, శిర్క్

(ఇటీవల జరిగిన ‘రైటర్స్‌ మీట్‌’ సమావేశంలో ‘ముస్లిం రచయితలకు ఒక ప్రశ్న’ అన్న అంశం మీద నేను మాట్లాడాల్సి ఉండింది. కానీ అది సజావుగా సాగలేదు. అక్కడ మాట్లాడాలనుకున్నది ఇక్కడ పోస్టు చేస్తున్నా.)

ఒక గ్రీకు తత్వవేత్త ఏమంటాడంటే– మనిషికి గనక గుర్రం ముఖం, నాలుగు కాళ్లు ఉండివుంటే, దేవుడికి కూడా అదే గుర్రం ముఖం, నాలుగు కాళ్లు ఉండేవి అని! అంటే మనిషి తన రూపంలోనే దేవుడిని సృజించుకున్నాడు. మనుషుల దేవుడు మనిషి రూపంలో ఉంటాడు; చీమలకు కూడా దేవుడు ఉంటే చీమల ఆకారంలో ఉంటాడు కావొచ్చు; ఎవరికి తెలుసు? 

మనకు తెలిసినంతలో అన్ని మతాల దేవుళ్లకు, లేదా వాళ్లు భక్తిగా కొలిచేవాళ్లకు ఒక ఆకారం ఉంది. ఒక ఇస్లాంలోనే దేవుడికి రూపం లేదు అనేది ఒక శాసనంలా ఉంది. దేవుడు నిరాకారుడు, సర్వాంతర్యామి అని హిందూమతపు పుస్తకాల్లో కూడా ఉంటుంది. కానీ హిందూమతం అనేది స్థిరపడినది కాదు; పరిణామం చెందుతూనే ఉండేది కాబట్టి, దాన్ని ఇదీ అని వ్యాఖ్యానించడం కష్టం. ప్రస్తుత రూపంలో ఉన్న హిందూమతంలో అయితే దేవుళ్లకు కచ్చితమైన ఆకృతి ఉంది. ఇస్లాంలో మాత్రమే విగ్రహారాధన లేదు. ఒక హయ్యర్‌ పవర్‌ను రూపరహితంగా ఆరాధించడం అనేది కూడా నాకు మంచి భావనగానే కనబడుతుంది. 

మతం అనేది మన జీవితాల్లో చాలా ప్రధానమైనది అని ప్రత్యేకంగా చెప్పనక్కరలేదు. నామకరణం, వివాహం నుంచి, మన జీవితంలో ఉన్న అన్ని వ్యవహారాలు మతం ఆధారంగానే నడుస్తాయి; ఆఖరికి అంత్యక్రియలతో సహా. మతం లేదా దేవుడితో ముడిపడి మనకు ఇంజనీరింగ్‌ వర్ధిల్లింది. కళలు వర్ధిల్లినై. సాహిత్యం వచ్చింది. ఈస్తటిక్‌ సెన్స్‌ వృద్ధి అయింది. మతంతో ముడిపడిన నిర్మాణాల కోసం మనుషులు తమ జీవితాలను ధారపోశారు. ఉదా: సిస్టీన్‌ చాపెల్, ఖురాన్‌ కాలిగ్రఫీ, దేవాలయాల్లోని శిల్పాలు. హ్యూమన్‌ ఎండ్యూరన్స్‌ అనేదానికి మతం  ఒక పరీక్ష. మనకు మనం మతానికి ఎంతగా ఇచ్చేసుకున్నామంటే– ఇంక దేవుడు లేడు అంటే ఒప్పుకోవడానికి ఏమాత్రం సిద్ధం లేనంతగా.

మతం, దేవుడు రెండింటినీ సందర్భాన్ని బట్టి ఒకే అర్థంలో వాడుతున్నాను. ఒక్కో మతంలో దానివైన సమస్యలున్నాయి, దానివైన వివక్షలున్నాయి, దానివైన సానుకూలతలు ఉన్నాయి, దానివైన అతిశయాలు కూడా ఉన్నాయి. కానీ ఇవన్నీ ఇప్పుడు  అప్రస్తుతం. ప్రపంచంలోని అన్ని మతాలు వేరు, ఇస్లాం వేరు అని చెప్పాలన్నది నా ఉద్దేశం. దేవుడిని రూపరహితంగా ఆరాధించడం ఒక్కటే ఇస్లాంను వేరుగా ఉంచడం లేదు. ‘మతేతరుల’ గురించి ఇస్లాం మాత్రమే నొక్కి మాట్లాడుతుంది. అత్యాధునిక మతం కావడం వల్ల కూడా ఇది జరిగివుండొచ్చు. 

ముందుగా ఒకటి చెప్తాను. మనలో ద్వేషం ఎప్పుడూ ఒక ఊహా దయ్యం ఆధారంగా పనిచేస్తుంది. చాలావరకు మన లక్ష్యిత గ్రూపు ఏమిటో తెలియదు కాబట్టే, ఏ అడ్డు లేకుండా వ్యాఖ్యానాలు చేయగలుగుతాం. కానీ దీని ప్రతిఫలనం ఫలానా వాళ్ల మీద ఉంటుంది అని కచ్చితంగా తెలిసినప్పుడు అది మనకు ఒక నియంత్రణ రేఖలా పనిచేస్తుంది. అందుకే నేను నా ముస్లిం స్నేహితులను తలుచుకుంటూ దీన్ని మొదలుపెడుతున్నాను. ఇది ఏ ఒకరిద్దరు ముస్లిం రచయితల గురించో  కాదు. వీరి సాకుగా నాకున్న కన్సెర్న్స్‌ను ముస్లిం కమ్యూనిటీలోని ఆలోచనాపరుల ముందు పెట్టాలన్నది నా ఆలోచన. 

ఇంకొకటి కూడా చెప్పాలి. నాకు మొన్నమొన్నటిదాకా హనుమంతుడి వాహనం ఒంటె అని తెలియదు. చిన్నప్పటినుంచీ హనుమంతుడు ఎగురుకుంటూ వెళ్తాడనే తెలుసు. పుట్టుకతో హిందువును అయినప్పటికీ ఇంత చిన్న విషయం కూడా నాకు తెలీదు. ఇది ఎందుకు చెప్తున్నానంటే, మతాల మీద, మత సాహిత్యం మీద నేనేమీ అథారిటీ కాదు అని ఒప్పుకోవడానికి. ఇంక నేను మాట్లాడుతున్నది పొరుగు మతం గురించి కాబట్టి, నా అవగాహన పరిమితుల మీద నాకు స్పృహ ఉంది. 

‘అల్లాహ్‌ దాస్యమే చేయాలనీ, ఆయనకే విధేయులై ఉండాలనీ మరియు కేవలం ఆయననే ఆరాధించాలనీ’ మానవజాతి అల్లాహ్‌కు ఇచ్చిన ప్రమాణం(అహ్‌ దుల్లహి) అంటుంది దివ్య ఖుర్‌ఆ¯Œ . ఈ ఒక్క వాక్యం వల్ల ప్రపంచంలోని 600 కోట్ల మంది ఇచ్చిన మాటను తప్పినవాళ్లు అవుతున్నారు. ఇంకా ఖురాన్‌ ఏం చెప్తున్నదంటే– అల్లాహ్‌కు సాటిగా ఇంకో దేవుడిని నిలబెట్టడం క్షమించలేని మహాపాపం (శిర్క్‌) అంటుంది. 

ఇస్లాం మొత్తం పునాది ఈ భావనల మీద ఆధారపడి ఉంది. ఈ లెక్కన ఎంతమంది ఈ మహాపాపం చేస్తున్నట్టు? ఎందుకంటే ప్రతి మనిషీ ఏదో ఒక మతంతో అసోసియేట్‌ అయివున్నాడు కదా. అతడు ఆదివారం చర్చీకి పోతుండవచ్చు, గురువారం సాయిబాబా గుడికి పోతుండవచ్చు, కట్ట మైసమ్మకు కొబ్బరికాయ కొట్టివుండొచ్చు. వీళ్లందరూ మహాపాపులే. వాళ్లను ఏం చేయాలి? ధర్మయుద్ధం. ఇదిగో ఇక్కడుంది సమస్యంతా! దీనివల్ల ఇతర మతాల వారి ఉనికి ప్రమాదంలో పడుతోంది.

ముస్లింలలో తార్కిక ఆలోచనలు కలిగినవాళ్లు లేరా? మనుషులు సామరస్యంతో సహజీవనం చేయడమే అత్యుత్తమ విలువ అని వారికి తెలియదా? అత్యధికులు పరమత సహనం ఉన్నవాళ్లు కాబట్టే, శాంతియుతంగా బతకగలుగుతున్నాం. కానీ ఎవరైనా ఈ భావనలను మానవాళికి వ్యతిరేకంగా అన్వయించుకునే వీలు లేదా?

ఇదిలా ఉంటే, మన రచయితలు ముస్లింవాద సాహిత్యం అంటుంటారు. అలాంటప్పుడు ఈ భావనల మీద వీరి వైఖరి ఏమిటి? ఇవన్నీ తెలిసే ముస్లింవాదమా? మెజారిటీవాద రాజకీయాల్లో మా బతుకుల గురించి మేము చెప్పుకుంటున్నాం అని వాళ్లు అనొచ్చు. కానీ ప్రపంచ లెక్కల్లోకి పోతే ఈ వాదం తేలిపోతుంది. హిందుత్వ రాజకీయాలను శత్రువుగా భావిస్తున్నప్పుడు, ఇస్లాం ఛాందసం కూడా ఇంకొకరికి శత్రువుగా ఉంటుందన్న అవగాహన వీరికి ఉందా? ఎందరెందరినో మీరెటువైపు అని నిలదీసిన నేల కదా ఇది! ఇప్పుడు నేను అడుగుతున్నాను. ముస్లిం రచయితలు, మేధావుల్లారా, మీరెటు వైపు? మనం ఏ మతంలో ఉన్నా అందరమూ కలిసిమెలిసి ఉండాలన్న అవగాహన వైపా? లేక, మా మతమే మిన్న, తక్కినవి సున్నా అని మీరు కూడా మనసులో అనుకుంటున్నారా? 

రెండోది మీ అభిప్రాయం అయితే, మీరు హిందుత్వ రాజకీయాలను ప్రశ్నించడంలో అర్థం లేదు. మీ అవగాహన మొదటిదే అయితే, మీ ఇస్లామేతర సహోదరుల కోసం మీరు ఏం చేస్తారు? 

మతాలు తీవ్రరూపం దాలుస్తున్న కాలంలో ఉన్నాం. మనుషులు దేవుడి పేరుతో మృదువుగా కావాల్సింది పోయి, కఠినం అవుతున్నారు. ఎక్స్‌ట్రీమ్స్‌కు పోతున్నారు. మధ్యేమార్గం అనేది లేకుండా పోతోంది. ఎందుకంటే మతం అనేది ఆధ్యాత్మిక సాధన కోసం కాదు. అది ఒక రాజకీయం. దీనికి ఏ మతమూ మినహాయింపు కాదు. కానీ మనకు డిస్కోర్స్‌ ఎట్లా సెట్‌ అయివుందంటే, నిద్రలేస్తూ పాచిపళ్లతో కూడా హిందుత్వ అని తిట్టొచ్చు. కానీ స్నానం చేసి ఒళ్లంతా దగ్గరగా పెట్టుకుని కూడా ఇస్లాం ఛాందసం గురించి మాట్లాడకూడదు. దీనికి చాలావరకు మన వామపక్ష మేధావులు కారణం. ఎందుకంటే, మన దగ్గర ప్రతి చర్చనూ నడిపేదీ, ఏది ప్రగతిశీలమో, కాదో నిర్ణయించేదీ వాళ్లే. కానీ ఈ విషయంలో వాళ్లు ఉండాల్సినంత ఫెయిర్‌గా లేరని నా అభిప్రాయం. హిందుత్వ అని వామపక్షీయులు మాట్లాడకుండా ఏ దినపత్రిక అయినా ఏ ఒక్క రోజైనా ఉంటుందా? మరి ఇస్లాం ఛాందసం మీద వీళ్లు ఎంత మాట్లాడుతున్నారు? పైగా ఇలాంటి అంశం ఎత్తితే, అసలు విషయాన్ని పక్కనపెట్టి, స్టాంపు గుద్దడానికి ముందు సొరుగులోంచి ఇంక్‌ ప్యాడ్‌ తీస్తారని కూడా తెలుసు. కానీ మతం ఏదైనా సాటి మనిషితో ఆదరంగా ఉండాలన్నదే నా అభిమతం. మతం అని ఇక్కడ సందర్భవశాత్తూ వాడటమే గానీ, ప్రతి మనిషితోనూ వీలైనంత మంచిగా ఉండాలన్నది నా వ్యక్తిగత సంకల్పం, సాధన!

Ratnaji Nealapuri

Reply

2h

Raghu Seshabhattar

శభాష్ 🌹👍

Reply

2h

Datla Devadanam Raju

మంచి మాటలు చెప్పారు. అక్కడ చెప్పే వీలు లేకుండా పోవడమే మంచిదయ్యింది Poodoori Rajireddy గారూ

Reply

2h

Venkateswaran Rushinarada Subramanya

అక్కడ చెప్పి ఉంటేనే బాగుండేది. సంక్షిప్తమైన వ్యాసం అయినా ముస్లింవాదులు, ముసల్మానులు కూడా ఈ దుల్లాహి, శిర్క్ లపై ఒక స్పష్టమైన వైఖరి తీసుకోవాలి.

Reply

2h

Kaanchanapalli Govardhan Raju

మంచి మాటలు, అభినందించకుండా ఉండలేను.

Reply

2h

Prasad Palakurthy

చాలా బాగా రాసారు సార్....

అందరం కల్సి మెల్సి ఉండాలన్నా అవగాహనా ముస్లింవాద రచయితలది,మేధావులది ఐతే చందసావాదా ముస్లిం లలో మార్పు తెచ్చే రచనలు కానీ, ఆహ్ దూల్లాహి, శీర్క్ ను వ్యతిరేకించే రచనలు గాని మీరు చేసారా? మేధావులు మాట్లాడుతున్నారా ? మా మతం లో ఆ అవకాశం లేదు దాడులు చేస్తారు అనే తప్పించుకునే ధోరణి కాకుండా నమ్మిన సిద్ధాంతం కోసం పని చేస్తూ హిందూ చందసవాద చేతుల్లో దాడులకు గురైన చాలా మందిని ఈ సందర్బంగా గుర్తు తెచ్చుకొని సమాధానం ఇస్తే సంతోషం...

Reply

1h

Bp Padala

ముస్లిం వాదం కన్నా వామపక్షేయుల తీవ్ర వాదం ఈ దేశానికి తీరని హాని చేసింది , చేస్తుంది .

You took the bull by horns 👍

Reply

1h

Edited

ఖుర్షీద్ సయ్యద్

Reply

1h

Gudipati Venkat

హనుమాన్ వాహనం ఒంటె అని ఇప్పుడే తెలిసింది. కానీ ఎన్ని ముద్రలు వేస్తారో ఇక రెడీగా వుండండి.

Reply

1h

Sujatha Velpuri

వామ పక్ష వాదులు, వాళ్లకు కనపడేదే ప్రపంచమంతటా ఉందని , ఉండాలని భావిస్తుంటారు. ఇటువైపు వాడు ఏం చెపుతున్నాడో చెవిన వేసుకునేదే లేదు

అయితే నాదొక ప్రశ్న. “అల్లాహ్ దాస్యమే చేయాలని, ఆయనకే విధేయులై ఉండాలని మానవ జాతి అల్లాహ్ కి ఇచ్చిన ప్రమాణం” అనే వాక్యం వల్ల ప్రపంచం లోని 600 కోట్ల మంది ఇచ్చిన మాటను తప్పుతున్నారు”

??

మానవ జాతి అంటే ఇస్లాం లో అర్థం, మానవులందరూ అని అర్థమా లేక ఇస్లాం ని పాటించే వారా?

ఈ లెక్కన మన హిందూ మతంలో కూడా “సకల చరాచర జగత్తు ని పాలించే” వాడిగా , ప్రపంచమంతా ఆయన బిడ్డలు గా విష్ణువుని, జీవులన్నిటి లెక్కలూ చూసే వాడిగా శివుడి ని ఆరాధిస్తాం కదా! మరి ఆ సకల చరాచర జగత్తు , అన్ని జీవుల్లో ముస్లిమ్స్ ఉన్నట్టా లేనట్టా ?

మిగతా మతాలు , మతస్థులు ఉన్నారని తెలిసీ ఖురాన్ ఈ విధంగా జనరలైజ్ చెయ్యదని అనుకుంటున్నాను. చేసినట్లయితే ఆ జనరలైజేషన్ హిందూ మతానికి కూడా వర్తిస్తుంది గా?

ఛాందస వాదం ఎక్కడ ఉన్నా ఖండించ వలసిందే గానీ 80% హిందులున్న దేశంలో , మైనారిటీలు గా ఉన్న ముస్లిమ్స్ తమ గొంతును గట్టిగా వినిపించటంలో, తమ అస్తిత్వ ప్రకటన చేసే క్రమంలో కొంత ఛాందసంగా ధ్వనించటం సహజమేనేమో కదా

మీ నీయత్ మీద సందేహం లేదు . మనుషులంతా సామరస్యంగా ఉండటమే ఎవరమైనా కోరుకునేది

Reply

1h

Edited

Harshaneeyam S

Very measured, balanced,thought provoking , nuanced point of view🙏

Reply

1h

Abdul Rajahussain

  · 

సగం తెలుసు..సగం తెలీదు..వెరసి మీరు

చెప్పదలుచుకున్నది మీరు చెప్పారు.మీ అవగాహన

కో నమస్కారం.ఇలాంటి విద్వేష రచనలు మానుకుంటే మంచిది..వీటివల్ల నిజాలమాటెలావున్న సమాజంలో పెద్ద చిచ్చు పెట్టడమే.ఇతర మతాలను ద్వేషించమనిఖురాన్ లో

ఎక్కడుంది.ఖురాన్ మొత్తం ఆకళింపు చేసుకున్న ముల్లాలా రాశారు.‌మీరెప్పుడైనా ఖురాన్ చదివారా?

మీరచనవల్ల మీరు చదవలేదని అర్ధమవుతుంది.

తెలుగు అనువాదాలు దారుకుతున్నాయి..చదవండి.

మతపరమైన విషయాలు చాలా సున్నితమైనవి

వాటిని గురించి రాసేటప్పుడు సాధికారత అవసరం.

అది మికులేదని వేరే చెప్పాల్సిన పనిలేదు.

ఈ వ్యాసమే ఉదాహరణ‌.ఇంకాచాలా వున్నాయి‌.

మీ వ్యాసంలో దోషాలు.‌ముస్లిం రచయితలు

అందరూ ఇస్లాం గురించి,మతం గురించి రాయడం లేదే..

ఒక మతం నుంచి మీకు అప్లాజ్ వస్తుంది.మిమ్మల్ని

మెచ్చుకుంటూకీర్తిస్తారు..అదంతా నిజం కాదు.

జాగ్రత్త..‌.థ్యాంక్యూ..!!

Reply

1h

Ranganadham Gara

బాగా రాశారు. అసలు మతమే మూఢం. మతముల న్నియు మాసిపోవును....

Reply

1h

Abdul Rajahussain

  · 

బేసిగ్గా..మీ ప్రశ్నే తప్పు‌

ముస్లిం రచయితలందరు ఇస్లాం గురించి

రాస్తున్నారా? వాళ్ళేమైనా ముల్లాలా?

మీకెవరు చెప్పారండీ! ముస్లిం రచయితంటే

మతప్రవక్తలా...ఏమిటండి బాబు పిచ్చి మాటలు.

పిడి వాదాలు..అందర్నీ ఒకే గాట కట్టేస్తున్నార

గడ్డం పెంచుకున్నోడల్లా సాయిబు కానట్లే

ముస్లిం రచయితలందరూ మతవాదులు కారు

Reply

58m

Akula Amaraiah

కమ్యూనిస్టులు ఇస్లాం తీవ్రవాదం మీద, ఛాందసం మీద మాట్లాడటం లేదనదేది తప్పు. రెండోది.. కొన్ని దశాబ్దాలుగా కమ్యూనిస్ట్ వ్యతిరేకులు ఏమి ఆరోపణలు చేస్తున్నారో మీరూ అదే పని చేశారు కాస్తంత కళాత్మకంగా..

మతం ఏదైనా మత్తుమందు లాంటిదని కమ్యూనిస్టులు లేదా మీరనుకున్న వామపక్షీయులు ఆది నుంచి చెబుతూనే వచ్చారు. మీది వ్యక్తిగత సంకల్పం. వారిది వ్యవస్థాగత సంకల్పం. ఈ మాత్రం వాదన చేయడానికి మీరెత్తుకున్న ఎత్తుగడ బాగుంది..

Reply

44m

Viswanath Reddy

చాలా బాగా చెప్పారు రాజిరెడ్డి గారు

Reply

41m

Aditya Korrapati

చాలాసార్లు మతాలు, కనీసం వాటి ఆరంభ దశలో, అన్యమతాలు పాటించే వాళ్ళు ఉంటారు అనే అసంప్షన్ తో ఆపరేట్ చేయవు (మౌనమన్నా పాటిస్తాయి, లేదా తీసి పారేసినట్టు మాట్లాడతాయి, గ్రీక్ ల మతాన్ని క్రైస్తవంలో pagan అన్నట్టు). ఏది చెప్పినా మానవాళి మొత్తానికి జరిగినట్టే, వర్తించినట్టే చెబుతాయి. వాటికి భౌగోళికమైన, సామాజికమైన సరిహద్దులు ఉన్నట్టు గుర్తించవు (అవి నిర్దిష్ట స్థల కాలాల్లో, భౌగోళిక పరిస్థితుల్లో వికసించినప్పటికీ). ప్రతి మతం యూనివర్సల్ క్లైమ్స్ యే చేస్తుంది.

ఇక విశ్వాసులు- అవిశ్వాసులు అనే భావమే ఉంది. ఒక్కొక్క మతంలో దీని తీవ్రత స్థాయిల్లో భేదం కచ్చితంగా ఉంది. ఉదాహరణకి భారతదేశంలో ఒకప్పుడు నాస్తికులు అని దేవుడు లేడనే వారిని కాక వేదాన్ని అంగీకరించని వారిని అన్నారు.

అయితే, ఇస్లాం కూడా స్తబ్ధంగా ఉందని అనుకోడానికి లేదు. Introspection చేసుకుంటూనే ఉంది. గ్రంథాలకి, రోజువారీ అనుష్ఠానానికి కూడా చాలా వ్యత్యాసం ఉంటుంది. మీరు చెప్పిన ఛాందసం లేదని తప్పించుకోలేం. అయితే ఛాందసం అంటేనే ఛందస్సు ని అంటే అక్కడ రాసిన/చెప్పిన మాటను పట్టుకు వేలాడేది అని. అంటే లిటరల్ గా చదవడం అని. లిటరల్ గా చదవడం నుంచి బయటపడితేనే కదా సాహిత్యవేత్త అయ్యేది.

ఇంకో అంశం ఏమంటే, బాహాటంగా ఒక వైఖరి తీసుకోవడం అంత సుగమం కాదు, అంతరంగంలో ఏమి అనుకున్నా. Brute force ముందు లాజికల్ మాటలు పని చేయవు.

Reply

34m

Edited

Sreerama Murthy

అన్ని మతాల్లోనూ తీవ్రమైన దుర్మార్గాలు లోపాలు ఉన్నాయి, స్త్రీల విషయంలోనైతే మరీను, ఆర్ ఎస్ ఎస్ అధినేత అయితే వారు ఇంట్లో ఉండి మగవాడికి అనుకూలంగా మెసులుకోడమే మంచిది అంటారు. అఫ్ఘాన్, ఇరాన్ మహిళల బాధల గురించి ముస్లిం రచయితలు పెద్దగా రాయరు. మధ్యలో వామపక్షాలు చేసిన నేరమేమిటి, సమాజం మారాలని ఆశిస్తూ వారు రాసిన రాతలు నినాదప్రాయంగా ఉన్నాయని ముద్ర వేసి సాహిత్యంలో సామాజిక చైతన్యానికే చోటు లేకుండా అనుభూతి వాద దుడ్డుకర్రతో వారిని మోదేశారు. యువ కవులు అమ్మ కవితలు, నాన్న సెంటిమెంట్ల చుట్టూ మౌస్ లు రాపాధించేలా చేశారు. దేశం లో ముస్లిం లు తమ బాధలనుంచి తాము బయటపడలేక చేస్తున్నారు. ఇతర విశ్వాసులను ద్వేషించే తీరిక వారికెక్కడిది. అమెరికా అధునిక సామ్రాజ్యవాదం వారిని ఎన్ని రకాలుగా రక్కి రక్కి నెత్తురోడేలా చేస్తున్నదో చూస్తూనే ఉన్నాము. ఇరాక్, లిబియా, పాలస్తేనా వంటి ఉదాహరణలెన్నో. తమ దేవుడు మాత్రమే దేవుడు ఇతరులు కారు అనేది అన్ని మతాల్లో ఉన్న జాడ్యమే. ఇస్లాం మీద ఇతరులందరూ పగబట్టినప్పుడు వారు మత ప్రాతిపదిక పై ఏకమై తమకు తోచిన పధ్ధతిలో తిరగబడితే తప్పేముంది? ఇండియాకు సమ్మంధించినంత వరకు ముస్లిం లు మైనారిటీలు, అల్ప సంఖ్యాకులను తమ్ముళ్లను చూసుకున్నట్టు చూసుకోడం మెజారిటీ బాధ్యత. ఆ దృష్టితో వ్యవరించే వామపక్షాలను విమర్శించడం హిందుత్వ వాదులకే చెల్లు

Reply

33m

Ravi Sangeveni

చాలా గొప్పగా.. నిర్మొహమాటంగా చెప్పారు..👌👍💐💐

Reply

29m

Lolaa Ravi Kumar Kosuri

చాలా బాగా రాసిన రైటప్. బహుశా ఇక్కడ కొందరికి నచ్చకపోవచ్చు. కానీ లైక్ మైండెడ్ గుంపుకూడా చాలా మందిమే ఉన్నాం. మీలాగే నేనుకూడా మతం ఏదైనా కానీ రాంగ్ గైడెన్స్ ని ఇవ్వకూడదు. మనిషిలా బతకడం‌నేర్పితే చాలు. లేదా మనిషిని మనిషిలా బతకనిచ్చినా చాలు.

Reply

23m

Vijaya Rama Raju

మతం పూర్తిగా వ్యక్తిగత వ్యవహారం అనే ఇంగితం కరవవుతోంది. స్వంత మతంలో వున్న మురికి కడుక్కోవడం మాని ఇతరులది కడగటం గురించి ఆలోచించడం వల్లే సమస్యలు. అలాగే కొన్ని దశాబ్దాల నుండి ప్రపంచ వ్యాపితంగా మత ఛాందసత ఆధారంగా ప్రభుత్వాలు ఏర్పాటు, వాటి ఆధారంగా అధికారంలోకి రావడం సులభమనే అనే ఆలోచనలకు రాజకీయ పార్టీలు వస్తున్నాయి. ప్రతి మతంలోను సంస్కరణ వాదులు, ఛాందస వాసులు ఉంటారు కానీ ఎవరిని encourage చేయాలో కూడా మన ఇంగితమే. మన మతం పేరుతో చేసే దుందుడుకు చర్యల వలన,ఆధునిక ప్రపంచంలో ఇతర దేశాల్లో బతుకుతున్న సామాన్య జనం పరిస్ధితి గురించి అన్ని మతాల వ్యక్తులు ఆలోచించాలి.

Reply

22m

Jeevan Reddy Puduri

రైటర్స్ మీట్ లో ముస్లిం రచయితలకు ఒక ప్రశ్న.. అనే దగ్గరినే సజావుగా సాగలేదు.. అని మీరు పేర్కొన్నారు.. అలాంటప్పుడు ముస్లిం రచయితలను ప్రశ్నించడం సాధ్యమే కాదు. ఆ చర్చలు ఎప్పుడు జరగనివ్వరు కూడా ... మీ వ్యక్తిగతంగా అందరితో కలిసిమెలిసి ఉండటం అయితే...ఖచ్చితంగా హిందుత్వ రాజకీయం చేయడం.. మనతో కలిసిమెలిసి ఉండేవారితో మనం కలిసిమెలిసి ఉండడం.. అనేది నా అభిప్రాయం... పోస్ట్ చాలా బాగుంది బాబాయ్..

Reply

18m

Sadlapalle Chidambara Reddy

చాలా చక్కగా వివరించారు. చెడు వాసన వేసే ప్రతి మతాన్నీ నీలదీయాల్సిందే. కానీ ఇక్కడ మనం ఎంతకు దిగజారామ్ అంటే ఎవరైనా తప్పుచేస్తే దాని ఆధారంగా స్పందించ కుండా.... కులాన్ని, మతాన్ని, ప్రాంతాన్ని,.... వెతికి తప్పుతో సంబంధం లేకుండా వెనకేసుకు రావడం పెద్ద రిగంగా తయారయ్యింది. చీకటి యుగం నుంచి ఎన్నో పరీక్షలలో రాటు తేలి 21 వ శతాబ్ధికి వచ్చినా ఇంకా మంద బుద్ధి పోలేదు. సొంత ఆలోచనల వ్యక్తిగా విశ్వ మానవునిగా ఎదగడానికి ఇంకా ఎంత సమయం కావాలో??????

Reply

3m



Wednesday, 20 September 2023

UCC - Is Merely an Attempt to Undo the Existing Muslim Law, Sixth Schedule Laws'

 UCC Is Merely an Attempt to Undo the Existing Muslim Law, Sixth Schedule Laws'

The All India Democratic Women's Association has said that a Uniform Civil Code alone will not result in women getting equal rights, as uniformity does not mean equality.


'UCC Is Merely an Attempt to Undo the Existing Muslim Law, Sixth Schedule Laws'

Representative image. Photo: An4shubam/Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0


Support Us

COMMUNALISMGOVERNMENTLAWWOMEN

13/JUL/2023


New Delhi: In its submission to the Law Commission of India, the All India Democratic Women’s Association (AIDWA) has said that a Uniform Civil Code (UCC) alone will not result in women getting equal rights, as uniformity does not mean equality.


Speaking from the organisation’s experience of dealing with personal laws and actively engaging in previous reform measures, the submission says, “We strongly feel that the UCC is merely an attempt to undo the existing Muslim Law and laws which come under the Sixth Schedule, pertaining to the tribal areas. In keeping with democratic norms, this can only be done after extensive discussions with the communities involved.


“…We apprehend that on the pretext of re-examining the need for a UCC, the effort will largely be to bring in uniform laws which will be majoritarian laws, and not laws which give substantive equal rights to women. As said earlier, uniformity of law by itself will not result in equality for women, and in fact will probably result in duplicating Hindu laws and its gender biases on all communities.”


AIDWA has also asked why the Law Commission is once again opening up the UCC debate and asking for public opinion, since “the 21st Law Commission, in 2018, had also agreed with our view that a UCC was neither desirable or necessary to align personal law with the fundamental rights of women including substantive equality”.


Read the full text of AIDWA’s submission below.


§


To


The Member Secretary,

Law Commission of India

4th floor, Lok Nayak Bhavan,

Khan Market, New Delhi.


This is with reference to the Public Notice issued by you on the 14th of June 2023 eliciting views on the need for a UCC again. We write to you on behalf of the All India Democratic Women’s Association (AIDWA), a women’s organization with a membership of more than a crore across the country. Women in our country have been suffering for centuries under the burden of patriarchal and discriminatory personal laws in all religious communities. We are not in favour of a UCC as just having uniform laws will not result in women getting equal rights or in wiping out the discrimination inherent, in various degrees, in these laws. This is because uniformity per se does not mean equality and cannot be equated with equality and justice for women. We also feel that uniformity is neither necessary nor desirable in India today.


Also read: BJP’s Clamour for Uniform Civil Code Driven by Aim of Dividing, Not Uniting, Indians


Our organization has dealt with issues of personal law for the last 40 years and is actively engaged in each State in dealing with personal law cases of women in various Legal Cells. AIDWA has unequivocally stood for reform and for equality and non-discrimination in each personal law and has campaigned for reform in the personal laws of all communities. For instance, amongst other reforms, it has actively participated in bringing about reform in the Hindu Succession Act; in the Indian Divorce Act relating to Christians and in the campaign against Triple Talak. All these reform efforts have taken place along with and in consultation with members of the various communities particularly women of these communities.  AIDWA has followed a two-pronged strategy of supporting reforms within each community and in bringing about common laws where there is a gap in personal laws or when such laws are necessary to do justice to women. Thus, AIDWA has participated in the struggle for and supported the reforms in Dowry Laws, The Prohibition of Child Marriage Act, the Law against Sexual Harassment at the Work Place and the Law against Domestic Violence which also gives the right to residence and monetary compensation, apart from other Laws.


We are surprised that the 22nd Law Commission is again examining the issue of a Uniform Civil Code as the 21st Law Commission had already categorically expressed its views against it. The 21st Law Commission, in 2018, had also agreed with our view that a UCC was neither desirable or necessary to align personal law with the fundamental rights of women including substantive equality. The 21st Law Commission had taken extensive evidence on the issue, carried out extensive research, participated in many seminars and discussions, and had then opined that the time was not ripe for a UCC as stated below;


“Various aspects of prevailing personal laws deprivilege women. This Commission is of the view that it is discrimination and not difference which lies at the root of inequality. In order to address this inequality, the Commission has suggested a range of amendments to existing family laws ……… This Commission has therefore dealt with laws that are discriminatory rather than providing a uniform civil code which is neither necessary nor desirable at this stage. Most countries are now moving towards recognition of difference, and the mere existence of difference does not imply discrimination, but is indicative of a robust democracy.”


We do not understand the need to engage in this exercise again through a vaguely worded notice which provides no blueprint of what the Law Commission has conceptualized. Further, by asking for opinions within an extremely limited period of a month we feel that this is not a serious attempt to get the opinions of various organizations and people working on the issue, but is just a formality. It seems that the Law Commission has an agenda to somehow recommend a UCC as the BJP Government of various States and the Prime Minister himself has recently spoken in favour of it. We are also surprised that the Law Commission has specifically asked only various religious bodies for their opinion. The UCC is an issue which concerns women’s rights and equality and the Law Commission should prioritize all those working on the issue including women of the communities. The present exercise therefore to re-examine the issue at the behest of the government is to bring about a UCC against the wishes of most women’s organizations and groups and the minority communities who had not asked for it. It is clear that this agenda is also being actively pursued by various BJP led governments in States like Uttarakhand who have openly declared their intention to bring about a Uniform Civil Code.


Also read: BJP Equates UCC With Gender Justice. But Can It End Discrimination In-Built in Personal Laws?


The present government has a bad track record as far as reforms for women’s equal rights are concerned. It has never prioritized gender justice or carried out a single reform for women.  Despite several demands to reform some of the Hindu personal laws, for instance, no action has been taken by the Government to change these laws and bring equitable laws for these women.


We strongly feel that the UCC is merely an attempt to undo the existing Muslim Law and laws which come under the Sixth Schedule, pertaining to the tribal areas. In keeping with democratic norms, this can only be done after extensive discussions with the communities involved.


We have seen how Muslim girls have been targeted for exercising their choice to wear a Hijab, and how this has affected their fundamental right to education. Also, the Central Government without protecting the rights of divorced Muslim women, initiated the law to put Muslim men in jail with an obvious communal intent for a practice that the Supreme Court had already declared null and void. Muslim youth who have been in consensual relationships with Hindu women have been targeted and jailed in several fictitious cases of ‘Love Jihad’.


We apprehend that on the pretext of re-examining the need for a UCC, the effort will largely be to bring in uniform laws which will be majoritarian laws, and not laws which give substantive equal rights to women. As said earlier, uniformity of law by itself will not result in equality for women, and in fact will probably result in duplicating Hindu laws and its gender biases on all communities


Hindu women in our country have suffered because they do not have equal guardianship rights over their children. They also do not have equal rights over marital property. This is property which is acquired by either party during the subsistence of a marriage, and several countries recognize that women have an equal share in this property. Recently a Judgement of the Madras High Court recognised the equal value of a woman’s household work and held that she was entitled to an equal share of the assets acquired by the parties, whether she had financially contributed towards them or not. However, despite several women’s organizations and groups asking for this, there has been no response from the government.


Another law which our organization and others have been demanding is a stand-alone and comprehensive law to deal with crimes and killings in the name of honour. This law was envisaged to punish both members and extended members of the family as well as community panchayats, who torture and harass young couples and deny them their choice in marriages and relationships. Though AIDWA gave proposals for such a law in 2005 and also to the present Government, nothing has been done.


Similarly, Hindu and other women do not have equal land rights in agricultural property in some states, including Uttar Pradesh and Uttarakhand. Both these states exclude married daughters from inheriting these properties on specious grounds. Though the Hindu Succession Act was amended in 2005 to remove an exception which exempted agricultural land from the purview of the HSA, the inheritance to agricultural land continues to be governed by some state laws which actively stop women from this inheritance. In fact, these laws have been placed in the Ninth Schedule of the Constitution with the intention of keeping them outside the purview of courts. The Hindu Succession Act also contains an unfair and unjust provision for succession to a woman’s self-acquired property which privileges her husband’s heirs over her own in the absence of her husband and children. However, this has also not been amended.



Similarly, we had suggested that the Special Marriage Act be amended to remove the one-month notice and waiting period for a marriage to take place under it. This would facilitate more secular marriages and marriages by choice. It is well known that the one-month notice period, in fact, gives time to all sorts of objections by members of a girl’s or boy’s family, who do not want the marriage to take place.


These are some of the suggestions that have been made for several years by us and other women’s organizations to bring about equal rights for women. However, previous and the current Government have consistently ignored these demands. On the other hand, some State governments have raised the bogey of Love Jihad and brought about draconian anti-conversion laws to stop inter-faith marriages by choice and are now seeking to bring about a Uniform Civil Code for the sake of uniformity, per se. There is also talk of a law for divorce on the ground of irretrievable breakdown of marriage. However, this would leave most women without any means of survival unless they have an equal right to marital property and proper maintenance laws.


India has a rich tradition of both plural family laws and common laws in areas in which family laws don’t exist. As stated earlier the Dowry Prohibition Act, the Commission of Sati (Prevention) Act, the Prohibition of Child Marriage Act, the Protection of Women from Domestic Violence Act are common laws which apply to all communities, as can a law on the crimes and killings in the name of ‘honour’ and a law on equal rights to marital property. Simultaneously, reforms within personal laws should take place at the behest of members particularly women of the concerned community and the women’s movement.


We request the Law Commission not to re-examine the issue merely because the Government is determined to bring about a UCC.


Given our experience in the field, we would also like to give oral evidence to the Law Commission when it calls us. We feel that women’s organizations and groups and others concerned with the issue must be widely consulted by the Law Commission, particularly women from the minority communities and Tribal women before it decides to recommend a UCC.

UCC - Can BJP End Discrimination In-Built in Personal Laws?

 BJP Equates UCC With Gender Justice. But Can It End Discrimination In-Built in Personal Laws?

Representative image. Photo: Paul Simpson/Flickr CC BY NC ND 2.0


Support Us

POLITICSRIGHTSWOMEN

06/JUL/2023


New Delhi: As the BJP continues to push for a Uniform Civil Code (UCC), the party has equated its calls for “One Nation, One Constitution” with the need to ensure gender justice.




00:00


Previous

PlayNext


00:00 / 03:02

Mute

Settings

Fullscreen

Copy video url

Play / Pause

Mute / Unmute

Report a problem

Language

Share

Vidverto Player





The 21st Law Commission’s report called for amending existing personal laws to end discrimination against women. Its report in 2018 said: “This Commission is of the view that it is discrimination and not difference which lies at the root of inequality.”


However, the 22nd Law Commission last month sought fresh inputs on the issue.


Subsequently, Prime Minister Narendra Modi at a rally in Bhopal also made a strong push for the UCC, which has once again renewed the debate around the contentious issue.


Opposition parties have accused the saffron party of using the issue as a religious polarisation tool and election rhetoric.


For the BJP, however, the push for a UCC has been ensconced in the idea of gender justice since the promise first made an appearance in the party’s manifesto in 1996. 


Speaking to The Wire, R.P. Singh, national spokesperson for the BJP said: “It (UCC) is only for gender justice. A woman should get equal rights across all communities, caste, colour, creed. A Muslim couple cannot adopt a child because they don’t have adoption rights.”


“Why should the girls’ marriage age be 15 and not 18 countrywide for all communities? Or why shouldn’t inheritance law be equal for all women in the country? Why should women suffer polygamy? These are concerns,” he said.


“It is not that a woman from a particular religion will get special rights or my daughter will get special rights but my daughter-in-law will not if she comes from a separate religion,” Singh said.


What BJP manifestos say


As mentioned, earlier, since the UCC first made its appearance in the BJP’s poll manifesto in 1996, it has been presented as a way to ensure gender equality. Here’s what each BJP manifesto says:


In the 1996 manifesto, the UCC is mentioned under the heading “Nari Shakti: Towards Empowerment”.

In the 1998 manifesto, the UCC once again finds mention under the section titled “Nari Shakti: Empowerment of Women”.

In the BJP’s 2004 election manifesto, the UCC first finds mention under the section “Our Basic Mission and Commitments” as “Consensus over Uniform Civil Code”. It also promises a UCC under the section on Nari Shakti to ensure gender equality and end the legal validity of “regressive personal laws”.

In its 2009 manifesto, the BJP once again promised to set up a commission to draft a UCC.

In its 2014 manifesto, the BJP said: “BJP believes that there cannot be gender equality till such time India adopts a Uniform Civil Code..”

The exact same wording for the promise and need for the UCC is also found in the 2019 election manifesto under the Cultural Heritage section.


Representative image. Photo: PTI


Need to reform personal laws


According to legal experts and rights activists, the UCC is not a necessary corollary for gender-just legal reforms.


Speaking to The Wire, women’s rights lawyer Flavia Agnes said that the 21st Law Commission’s recommendation to reform personal laws was a better strategy for gender-just rules.


In its 2018 report, the 21st Law Commission, while noting that a UCC is “neither desirable nor necessary at this stage”, added that “various aspects of prevailing personal laws disprivilege women.”


“They recommended that the discrimination against women in all personal laws should be taken up and amended. So, I think that is a better strategy for gender justice than a UCC which is particularly controversial for the minorities,” Agnes said.


“But the government has not implemented anything [based on the law commission’s recommendations] in the last few years. Instead, the government is adamant on UCC as it is a political move just before the elections because it has become about bashing the Muslims.”


Also Read: The UCC Bogey Is Raked Up for Muslim Bashing and to Serve Electoral Needs: Flavia Agnes


Sarasu Esther Thomas, professor of law at National Law School of India University, Bangalore and an expert in family law, told The Wire that there can be gender justice without a UCC. “Practically you can have smaller laws which are uniform which promote gender justice instead of trying to change all the laws together, which is not a practical exercise at all.”


She said one good example of such implementation is the Domestic Violence Act, which is applicable to all women regardless of their personal laws – which, she said, “is a uniform civil code in that sense in a particular area”.


“These small incremental changes are what would be useful instead of having something big which may not be deliverable,” Thomas said.


Zakia Soman, a founding member of the rights group Bharatiya Muslim Mahila Andolan, said that while the UCC was originally about bringing gender justice, Muslim women have “lost out” in the absence of codified personal laws.


“Originally, the UCC has been about gender justice then other ways were found and Hindu women benefited from it through codified laws (Hindu Code Bill),” she told The Wire.


“For the last 20 years we have been demanding codified Muslim laws but no one has been listening to us, whether the clergy or government. There is a disparity and discrimination that Muslim women are facing because we don’t have rights like Hindu and Christian women because our laws are not reformed and in the absence of codified Muslim family laws, the only opportunity is UCC,” she said.


However, concerns remain around the Hindu Code Bill – which includes laws relating to marriage, succession and inheritance that were codified and passed in the 1950s – that it continues to discriminate on the basis of gender.


“Different laws that apply to Hindus are not all gender-just. If you look at the Hindu Succession Act, for instance, if a man dies and his wife has predeceased him and they don’t have children, then his property goes to his family. But if a woman dies and her husband has died earlier and they don’t have children, then her property does not go to her family but goes to her husband’s relatives,” said Thomas.


There are various provisions that make it clear that these laws cannot be a blueprint for a UCC because they are not gender-just, she said. In that regard, the Parsi or Christian systems are better, Thomas opined.


Complicating matters further is the diversity built into personal laws.


“Though there is a Hindu Marriage Act, it is not uniform. It recognises diversity and has provisions for customary divorce and varies from custom to custom. Neither is it uniform nor gender-just,” she added.



Representative image. Photo: An4shubam/Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0


Several BJP-ruled states – including Madhya Pradesh, Assam, Uttar Pradesh and Haryana – have considered the implementation of a UCC. 


The Uttarakhand government has recently said that a draft of its UCC is ready. According to an Indian Express report, the Uttarakhand draft may serve as a template for the Union government.


At present, the only state in the country with a uniform code in Goa. The Goa Civil Code is derived from the Portuguese Civil Code of 1867.


Goa’s BJP chief minister Pramod Sawant has also held up the Goa Civil Code as a potential model for the UCC, and said that those opposing such a law “do not want gender equality and women’s empowerment”.


According to Agnes, while the Goa Code receives much attention and praise, it is by no means gender-just.


“It is not uniform at all and codified Hindu law does not apply to Goa. For instance, in Goa, if a Hindu man’s wife doesn’t bear a child till 25 or a male child till the age of 30, the husband can marry again. We are not understanding the intricacies of each of these laws and pronouncing Goa as a shining example.”


Uniformity in gender justice is the goal


Experts say that any new legislation that seeks to bring uniformity must first ensure an end to gender discrimination.


“The first non-negotiable aspect of any future code, whether the UCC or common law or secular law, is upholding gender justice under all circumstances,” said Soman.


“So that would also mean legally allowing same-sex marriages, allowing entry to all women across all castes and faiths to all places of worship, rooting out killings in the name of ‘love jihad’, and protection to women against marital rape.”


The Modi government has opposed same-sex marriages in the Supreme Court, and has earlier also said that criminalising marital rape will have “social implications”.


“So the contradictions in the government’s policy also have to be brought out and need to be addressed,” said Soman.


Also Read: What a Gender-Just Uniform Civil Code Could Look Like


According to Thomas, there is already a range of problems that need to be addressed in the existing laws urgently.


“This includes talking about succession beyond the gender binary. If you have a transgender child, do you treat them as a son or a daughter? If a transgender person dies, do you apply the succession laws of a Hindu man or a Hindu woman? These problems are already there which need to be sorted out and dealt with urgently.”


“In addition, some laws entirely exclude the LGBTQI community, illegitimate children and women who are in non-marital relationships. So, those have to be addressed as well.”


UCC - What a Gender-Just Uniform Civil Code Could Look Like

 What a Gender-Just Uniform Civil Code Could Look Like

If we are to believe that the government has finally woken up from its slumber (just in time for the 2024 general elections), and is now determined to enact a UCC, we are in a position to decide on supporting it only when we know its contents. 

What a Gender-Just Uniform Civil Code Could Look Like

'While it is not easy to believe in the bona fides of a government that ignored the Law Commission's call for gender-just reforms in family laws for five long years (2018-2023), a wish list of what a gender-just UCC could consist of has the potential to concretise and ground the discussions on UCC.' Photo: imke.sta/Flickr (CC BY-SA 2.0)

02/JUL/2023

In the wake of the Law Commission of India’s call for views on the Uniform Civil Code (UCC) from the public at large, advocacy in favour of the UCC has centred on three distinct premises:

a) a bashing of Muslim family law, and by extension, the Muslim community as regressive, conservative, orthodox, patriarchal and resistant to change;

b) a projection of Hindu family law as progressive, inclusive, and gender-just, which must be emulated and extended to all communities in India; and

c) the UCC as an imperative for national integration and women’s equal rights in family law.  

The Law Commission, in its Consultation Paper of 2018, had debunked all three premises.

It highlighted positive aspects of Muslim law such as the concept of mehr and a one-third limit for willing away property, which ensures that some property is available to the legal heirs, including daughters and other women, by succession. The Law Commission also elaborately discussed the discriminatory aspects that continue to irk Hindu family law, and even called for the abolition of Hindu Undivided Family and the Hindu coparcenary with its right by birth in ancestral property.

The Law Commission categorically stated that secularism cannot be contradictory to pluralism and that national integration cannot be advanced through the UCC when “cultural difference informs people’s identity, and its preservation guarantees the territorial integrity of the nation.”

It prioritised gender equality within each religious community, rather than between communities, as discrimination, not difference, lies at the roots of inequality.

Given the constitutional protection and autonomy given to tribal communities in Sixth Schedule states, it also found it necessary to preserve their distinct family law systems and introduce gender-just reforms from within rather than from above.  

Keeping key principles such as equality, non-discrimination, personal autonomy and agency, inclusivity, fairness and secularism at the centrality of a potential UCC, here are some aspects that a gender-just UCC could ensure.

Gender inclusivity and diversity in marriage

All family laws speak in gender binaries – man, woman, husband, wife, bridegroom, bride and so on. Those who identify themselves beyond these binaries, within the spectrum of trans and queer identities, are excluded from the pale of current family laws. They are deprived of a legal recognition of marriage and protection of their matrimonial rights, should they choose to be governed by such laws.

In a landmark judgment in 2019, the Madurai bench of the Madras high court directed the marriage registrar to register a marriage between a cis man and a transwoman, concluding that the term ‘bride’ in the Hindu Marriage Act connotes not only cis women but also trans women. Judgments such as in the Naz Foundation and Navtej Singh Johar cases have foregrounded the importance of self-determination of gender identity.

The bundle of petitions asking for same sex marriages to be recognised in family laws of India have had their final hearings in the Supreme Court and are awaiting judgment.

In May this year, the Supreme Court of Nepal directed the government to register same sex marriages. India could take inspiration from its neighbour. 

Broader definition of family

According to family laws in India, a ‘family’ consists of a couple and their minor or dependent children, towards whom they have responsibilities. In cases of a married woman, her husband’s parents are recognised as her family.

However, a heteronormative, monogamous family is a colonial concept that is highly incongruent with the varied forms of family and kinship that have traditionally and are currently in existence in India. These include maitri karaar in Gujarat, nata in Rajasthan, sambandham in Kerala, kareva or chaddar andazi in Haryana, dhuku in Jharkhand, Hijra gharanas, live-in relationships, chosen families and polyamory.

Thus ‘family’ needs to be broadened in tandem with ground realities.  

Age of marriage

The statutory age of marriage maybe set at 18 (on par with the age criteria for voting, and the recognised age of majority). The moot point is the consequence of violation of the age criteria. Given that a few years ago, it was reported that 84% of 12 million married children under 10 are Hindus, if all underaged marriages are declared void or legally invalid, such a move will have adverse consequences for all children and their rights within such marriages, particularly from the Hindu community.

Conversely, the concept of ‘option of puberty’ – originating from Muslim law and now incorporated in other laws – provides agency to the underaged party to the marriage to refuse to accept the marriage upon becoming a major.  

Agency in marriage and live-in relationships

Inter-religious, inter-caste, inter-class and same sex relationships are not only frowned upon and disapproved by the natal family; in many instances, there is collusion between the family, community leaders and vigilante groups, leading to “honour” crimes.

The law must recognise the agency and decisional autonomy of parties to marriage who have attained majority, without the need for any parental permission. The judiciary, through judgments in the cases of Arumugam Servai, Lata Singh, Shafin Jahan and Shakti Vahini, has reiterated the same. 

Live-in relationships have been recognised by the Protection of Women from Domestic Violence Act (PWDVA), 2005. Partners deciding to live together without the stamp of the law is a democratic exercise that state ought not to intervene with, using the ruse of Shraddha Walkar and Nikki Yadav cases. 

Status of children

There ought to be no differences in rights attributed to children born within a marriage or prolonged live-in relationships (considered legitimate), children born through transient relationships (considered illegitimate), adopted and surrogate children.

Children born in inter-caste, inter-religious or inter-class marriages should suffer no discrimination, in law or in reality. 

As suggested by the Law Commission in 2018, all children must be considered legitimate and entitled to inherit property from their parents. 

Guardianship and adoption

Where both parents are alive, they must both be given equal status as natural guardians, unlike the Hindu Minority and Guardianship Act, 1956, that recognises the father as the natural guardian, and after him, the mother. All parties must have an equal right to adoption. The right of single persons and persons in same sex relationships to adopt a child must be recognised, in tandem with the submission of the Delhi Commission for Protection of Child Rights to the Supreme Court.  This is because parenting depends on the capacity to and quality of care, not the gender or sexual orientation of the caregiver. 

Responsibilities towards parents

All children – biological, adopted and surrogate – irrespective of their gender – must have equal responsibilities towards ensuring the physical, financial and emotional well-being of parents, recognised in law. 

 Grounds of divorce

Fault grounds of divorce such as cruelty, desertion and adultery, as well as a divorce by mutual consent ought to be equally available to all parties to the marriage. In May 2023, the Supreme Court stated that it had the discretion to terminate a marriage that had broken down irretrievably, under Article 142(1) of the Indian constitution to do ‘complete justice’ to the parties. However, such a ground must be invoked with caution, after the issue of matrimonial property is settled and the wife’s economic interests secured.

Maintenance and alimony

Even though women must be encouraged to remain financially independent during the subsistence of marriage and upon its divorce, maintenance and alimony must be provided to the financially vulnerable party to the marriage or its dissolution.

Women’s unpaid housework and care work should be attributed a financial value and must be incorporated into the ascertainment of quantum of maintenance and alimony.  

Abolition of restitution of conjugal rights (RCR)

he RCR is a matrimonial remedy that compels parties to marriage to live together, in recognition of the aggrieved party’s conjugal rights. This remedy, of colonial origin, was incorporated into Hindu Marriage Act and found its way into family laws governing varied communities, though it was abolished in England in 1970. Though superficially, it applies equally to the parties to marriage, it has disproportionate and adverse consequences for women who may be at the receiving end of violence, raped and unwanted pregnancies.

As stated by Andhra Pradesh high court in T.Sareetha, the woman is stripped of bodily control and autonomy through a court order of RCR. A petition challenging the constitutional validity of this remedy remains pending before the Supreme Court, but the government, in its wisdom, ought to exclude this provision in any proposed UCC, as it is inconsistent with the constitutionally guaranteed fundamental right to life with dignity.

Recognition of concept of matrimonial property

Upon the divorce or death of a party to marriage, an equitable distribution of assets acquired by parties during the subsistence of the marriage, is of prime importance. Such property maybe in the name of the earning party to the marriage, but the theory of social reproduction tells us that the contribution of non-earning party to the home facilitates such an acquisition.


No family law squarely addresses this issue, except in Goa, where too, the rights on paper are at variance with lived experiences of women. If the government is committed to gender equality within the family, it must make provisions for a matrimonial property regime. 


Transfer of property by a will


In many northern and western societies, daughters are routinely compelled to sign away their ancestral property rights in favour of their brothers, through relinquishment deeds (referred to as ‘haq tyaag’ in Punjab, Haryana and Rajasthan). Such patriarchal social norms neutralise and defeat legal provisions of equal property rights to daughters.


Taking a leaf from Muslim law, which prescribes that not more than one-third of the property can be willed away, the Law Commission, in 2018, recommended that all family laws prescribe a portion that must be kept aside for dependants of the deceased person, and that the entire property cannot be willed away. The Commission also noted that persons with disabilities, especially women, are denied right to inheritance directly (excluded from wills) or indirectly (not given their share of property), which must be countered by law. 

Distribution of property when there is no will

The scheme of intestate succession (when a person owns property and dies without making a valid will) is vastly different under each family law. As suggested by the LCI in 2018, based on the rule of proximity (nearness) in relation to the deceased, the scheme could be classified as follows: 

Class 1 – spouse, children, children of pre-deceased children and parents of the deceased.

Class 2 – siblings, children of siblings (if the sibling is not alive) and grandparents.

Class 3 – other relatives.

All surviving Class 1 heirs would take the property entirely among them with one share each; the property would devolve on Class 2 heirs only if no Class 1 heir exists. And on Class 3 if no Class 2 heirs are alive.  This scheme should be gender neutral, and treat biological, adopted and surrogate children on par, and make no distinction between legitimate and illegitimate children.

The above list is not exhaustive, but indicative.

If we are to believe that the government has finally woken up from its slumber (just in time for the 2024 general elections), and is now determined to enact a UCC, we are in a position to decide on supporting it only when we know its contents. 

While it is not easy to believe in the bona fides of a government that ignored the Law Commission’s call for gender-just reforms in family laws for five long years (2018-2023), a wish list of what a gender-just UCC could consist of has the potential to concretise and ground the discussions on UCC. 

We have the responsibility to analyse the Uttarakhand UCC Bill that has just been announced (on June 30, 2023), and determine what course corrections are required for a national one, if at all.

Dr. Saumya Uma is a Professor at Jindal Global Law School, O.P. Jindal Global University, and heads its Centre for Women’s Rights. She teaches, writes and speaks at the intersections of gender, human rights and the law. The opinions expressed in this article are her own. 



Also read: BJP’s Clamour for Uniform Civil Code Driven by Aim of Dividing, Not Uniting, Indians